Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne podczas trwania procedury weryfikacji złożonych wniosków taryfowych cały czas otrzymują od organów regulacyjnych wezwania, aby "określić prawidłową bazę kosztów przyjętych do zaplanowania kosztów na kolejne okresy obowiązywania nowej taryfy. Zgodnie z § 7 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (dalej jako rozporządzenie taryfowe) podstawą do wyliczenia kosztów jest średnia z 36 miesięcy okresu obrachunkowego poprzedzającego, a nie ostatni okres obrachunkowy"
Tymczasem żadne przepisy rozporządzenia taryfowego nie określają żadnej bazy kosztów niezbędnych do oszacowania wartości niezbędnych przychodów w okresie obowiązywania nowej taryfy. W obliczu coraz szybciej rosnących kosztów funkcjonowanie przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych najrozsądniej będzie oprzeć taką kalkulację na ostatnich 12 miesiącach okresu obrachunkowego poprzedzającego wprowadzenie nowej taryfy. Zapewne w olbrzymiej większości przypadków wartość kosztów z ostatnich 12 miesięcy będzie wyższa niż średnia wartość z 36 miesięcy, chociaż wszystko zależy od indywidualnych uwarunkowań. Skoro rozporządzenie taryfowe nie narzuca tutaj żadnego sztywnego rozwiązania, to przedsiębiorstwa wod-kan mogą stosować takie podejście, które jest dla nich najbardziej opłacalne i zachować przy tym pełną zgodność z obowiązującymi przepisami prawa. Oczywiście oczekiwania organów regulacyjnych są dokładne przeciwstawne. Szkopuł w tym, że nie mają one oparcia w obowiązujących przepisach. Z całą pewnością oparcia takiego nie ma nagminnie przytaczany w takim przypadku § 7 ust. 2 rozporządzenia taryfowego, którego treść jest następująca: "Koszty, o których mowa w ust. 1, planuje się w przeliczeniu na okres 12 miesięcy".
Powyższy przepis w żaden sposób nie nakazuje użycia średniej z 36 miesięcy okresu obrachunkowego poprzedzającego wprowadzenie nowej taryfy dla skalkulowania wartości niezbędnych przychodów dla okresu obowiązywania nowej taryfy. Przywołana już treść § 7 ust. 2 rozporządzenia taryfowego mówi jedynie o planowaniu kosztów w przeliczeniu na okres 12 miesięcy co bezpośrednio związane jest z konstrukcją tabel kalkulacyjnych, których wzór stanowi załącznik do rozporządzenia taryfowego. Jak wynika z budowy tabel, niezbędne przychody przedstawia się w podziale na trzy 12-miesięczne okresy a nie przykładowo na dwa 18-miesięczne. W treści omawianego przepisu nie pada słowo „średnia”, więc trudno jest zgodzić się z takim sposobem interpretacji obowiązujących przepisów. Nadmienić należy, iż samych „średnich” jest też kilka rodzajów. Skąd miałoby być wiadomo, czy chodzi o średnią arytmetyczną, średnią geometryczną, średnią potęgową, średnią kwadratową itd.? W nagłówku kolumny 5 oraz kolumny 10 w Tabeli C znaleźć można sformułowanie „średnia dla 12 miesięcy” jednak służy ona do obliczenia procentowej wartości średniej zmiany wartości przychodów dla zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania ścieków odpowiednio w wierszu 3 oraz 4 właśnie Tabeli C.
Treść § 7 ust 1 pkt 1 rozporządzenia taryfowego wskazuje, iż koszty, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 1–6, planuje się na podstawie kosztów poniesionych w okresie obrachunkowym poprzedzającym wprowadzenie nowej taryfy, ustalonych na podstawie ewidencji księgowej kosztów sporządzonej zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem planowanych zmian warunków ekonomicznych wpływających na poziom kosztów w latach obowiązywania taryfy. Użycie jakiejkolwiek średniej stoi w oczywistej sprzeczności z obowiązkiem uwzględnienia planowanych zmian warunków ekonomicznych wpływających na poziom kosztów w przyszłości. Pomija bowiem te zmiany warunków ekonomicznych, które obserwowane są w sektorze wodociągowo-kanalizacyjnym (chociaż nie tylko) zwłaszcza w ostatnim roku. Mowa jest chociażby o rosnącej inflacji, która napędzana jest zwłaszcza przez wzrosty cen paliw i energii elektrycznej, czy o rosnących stopach procentowych mających ogromny wpływ na zaciągnięte w poprzednich latach kredyty inwestycyjne. Poza tym, zgodnie chociażby z treścią § 13 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia taryfowego: "Ceny i stawki opłat powinny być różnicowane w taki sposób, żeby zapewnić uzyskanie z wpłat odbiorców usług przychodów na poziomie zapewniającym samofinansowanie się działalności przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz zysku z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków". Ustalenie ich z wykorzystaniem np. średniej arytmetycznej z ostatnich trzech lat nie zapewni samofinansowania się działalności przedsiębiorstwa wod-kan, o osiągnięciu zysku nawet nie wspominając.
Autor: Marcin Błędzki